چرا گیاهان آپارتمانی پژمرده می‌شوند؟
پژمردگی یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که ممکن است هنگام مراقبت از گیاهان آپارتمانی با آن مواجه شوید. بسیاری تصور می‌کنند که دلیلش کم‌آبی است اما دلایل مختلفی وجود دارد، بنابراین قبل از تلاش برای اصلاح آن باید دلیل پژمرده شدن گیاه آپارتمانی را شناسایی کنید.
چرا گیاه آپارتمانی من پژمرده می شود؟ گیاهان آپارتمانی معمولاً به دلیل آبیاری کم پژمرده می‌شوند. با این حال، سایر علل رایج عبارتند از آبیاری بیش از حد، تنش دمایی، آفات، بیماری، رطوبت کم و مشکلات کود. شناسایی مشکل قبل از هر اقدامی بسیار مهم است.
این مقاله کمک می‌کند تا علت دقیق پژمردگی گیاهان آپارتمانی خود را شناسایی کنید و روش شناسایی و رفع مشکل را توضیح می‌دهد.
علت پژمرده شدن گیاهان آپارتمانی چیست؟
همه انواع گیاهان از فشار آب در داخل برگ و ساقه برای حفظ ساختار و استحکام خود استفاده می‌کنند. جریان مداوم آب از ریشه، از طریق بافت آوندی و آوند چوبی گیاه تا برگ‌ها وجود دارد.
پژمردگی یعنی از دست دادن تورژسانس در قسمت‌های غیرچوبی ساقه که می‌تواند به دلیل عدم تعادل بین جذب آب در ریشه و از دست دادن آب از طریق تعرق باشد. همچنین اگر انتقال آب از طریق آوند چوبی به هر دلیلی قطع شود، ممکن است پژمردگی رخ دهد.
آبیاری کم
با واضح‌ترین مورد شروع می‌کنیم. در کم‌آبی خاک خشک می‌شود و آب کافی برای جذب از ریشه در دسترس گیاه نیست. گیاه همچنان آب را مصرف می‌کند و با تعرق آب از دست می‌رود. در نهایت، تورژسانس به حدی کاهش می‌یابد که پژمردگی رخ می‌دهد و گیاه آپارتمانی شما جلوی چشمتان خم می‌شود.
نقطۀ پژمردگی می‌تواند کاملاً چشمگیر باشد، به طوری که گاهی گیاهان وقتی به نقطۀ اوج می‌رسند در عرض چند دقیقه یا چند ساعت پژمرده می‌شوند.
کم‌آبی ساده‌ترین مشکل برای شناسایی است. اگر مدتی است که گیاه خود را آبیاری نکرده‌اید و خاک بسیار خشک است، احتمالاً علت آن آبیاری کم است. شاید ببینید لبه‌ها و نوک برگ‌ها قهوه‌ای و شکننده شده‌است. همچنین ممکن است چروکیده شدن یا ریزش برگ وجود داشته باشد. گیاه را آبیاری کرده و صبر کنید، امیدواریم گیاه شما بهبود یابد.
برخی از گیاهان می‌توانند پژمردگی را بیشتر از بقیه تحمل کنند. لی‌لی صلح و فیتونیل معمولاً به طرز شگفت‌انگیزی خم شده و پس از آبیاری دوباره بهبود می‌یابند. گیاهان حساس‌تر حتی پس از پژمردگی کوتاه‌مدت نیز کاملاً بهبود نمی‌یابند. سعی کنید از پژمردگی ناشی از کم‌آبی در همۀ گیاهان جلوگیری کنید، چون حتی گیاهانی که این مشکل را به خوبی تحمل می‌کنند پس از دوره‌های مکرر کم‌آبی دچار مشکل می‌شوند.
آبیاری زیاد
این مشکل دقیقاً برعکس قبلی ولی بسیار جدی‌تر است. اشاره شد که پژمردگی اغلب به دلیل عدم توانایی گیاه در جذب آب است. جالب اینجاست که دقیقاً همین اتفاق در آبیاری زیاد می‌افتد، اما به دلایل متفاوت.
هنگامی که گیاهی را بیش از حد آبیاری می‌کنید، از همان ابتدا علائم آبیاری بیش از حد را با آماس و زرد شدن کامل برگ‌ها نشان می‌دهد. با تداوم آبیاری بیش از حد، بیماری و مرگ تدریجی ریشه‌ها شروع می‌شود. این اتفاق می‌افتد چون شرایط غرقابی در خاک مانع از رسیدن اکسیژن کافی به ریشه‌ها و در نتیجه هیپوکسی ریشه، عفونت‌های باکتریایی بی‌هوازی و سرانجام مرگ ریشه می‌شود.
با ریشه‌های مرده، گیاه نمی‌تواند آب را جذب کند و در دریای آب تشنه می‌ماند. ترفند تشخیص آبیاری زیاد این است که به دنبال علائم اولیه باشید. اگر خاک گیاه شما دائماً از آب اشباع است، گلدان یا خاک زهکشی (توان تخلیۀ آب) ضعیفی دارد. در این حالت خطر پژمردگی و پوسیدگی ریشه با آبیاری زیاد وجود دارد.
سطح خاک را لمس کنید، برگ‌ها را از نظر علائم آماس و زردی کلی بررسی کنید تا به شما در شناسایی علت کمک کند. پوسیدگی ریشه باعث می‌شود ریشه‌ها قهوه‌ای یا سیاه و نرم شوند. خاک ممکن است بوی گندیدگی دهد و پوسیدگی حتی به ساقه یا برگ‌های پایینی سرایت کند.
اگر در نقطۀ پژمردگی گیاه متوجه آبیاری بیش از حد شدید، احتمالاً کار گیاه شما تمام است. اگر علائم اولیه را تشخیص دهید، می‌توانید سریعاً برای نجات گیاه خود اقدام کنید.
تنش دمایی
برخلاف مسائل آبیاری، تنش دمایی یک بازی با دو نیمه است. تنش دمایی ناشی از افزایش دما از محدوده دمای طبیعی گیاه است. بیشتر گیاهان آپارتمانی از مناطق گرمسیری هستند که دمای آنجا بین 12 تا 32 درجۀ سانتیگراد است. دمای خارج از این محدوده، اگر قرار گرفتن در معرض این دما برای مدت زمان طولانی باشد، می‌تواند باعث آسیب به برگ‌ها و ساقه‌ها و ریشۀ گیاه شود.
گرمای بیش از حد
گرمای بیش از حد گاهی اوقات می‌تواند باعث آسیب مستقیم به بافت‌های گیاهی شود، اما محتمل‌ترین علت پژمردگی زمانی است که دمای بالا منجر به افزایش تعرق و از دست دادن آب شود. این فرآیند باعث افزایش نیاز به آب می‌شود و ممکن است ریشه‌ها نتوانند آن را تأمین کنند.
اگر گیاه شما در اتاق آفتاب‌گیر قرار دارد و نور مستقیم خورشید را زیاد دریافت می‌کند یا نزدیک رادیاتور یا دریچۀ تهویۀ هوای گرم است، این موضوع را در نظر بگیرید. به یاد داشته باشید گیاهی که در زمستان پشت پنجره سرحال و خوشحال است، تابستان در آن محل نور و گرمای بسیار زیادی دریافت می‌کند.
همچنین، به یاد داشته باشید خاک گیاهی که در هوای گرم رشد می‌کند خیلی سریع‌تر از گیاه در هوای خنک خشک می‌شود. آبیاری را مطابق با نیاز گیاه تنظیم کنید.
به دنبال نشانه‌هایی از آسیب آفتاب یا گرما روی برگ‌ها باشید، مانند آثار سوختگی، پیچ‌خوردگی برگ، ریزش برگ، نوک یا لبه‌های قهوه‌ای برگ‌ها.
راه‌حل این مورد این است که گیاه خود را به مکانی مطبوع‌تر منتقل کنید و مطمئن شوید که آب کافی در دسترس دارد.
سردی و جریان هوا
دمای خارج از محدودۀ آسایش گیاه یا جریان هوای سرد متناوب می‌تواند باعث آسیب مستقیم به شاخ‌وبرگ یا ریشۀ گیاه شود. بدون ریشه‌های کارآمد، گیاهان آپارتمانی شما قادر به جذب آب برای رفع نیازهای خود نخواهند بود و در نتیجه پژمرده می‌شوند.
احتمالاً بعید است نگران سرمازدگی گیاهان آپارتمانی خود باشید، اما به یاد داشته باشید هر گیاهی را که در تابستان بیرون از خانه می‌گذارید، قبل از فرا رسیدن شب‌های سرد پاییز، آنها را دوباره داخل خانه بیاورید.
آفات
آفات مکندۀ شیرۀ گیاهان می‌توانند باعث پژمردگی گیاه شما به دلیل از دست دادن بیش از حد آب شوند، در این حالت گیاه با کمبود آب مواجه نیست مقصران اصلی حشرات مکندۀ شیره مانند شپشک آردی، شپشک، شته‌ها، تریپس و کنه‌های عنکبوتی هستند. تعداد کم این حشرات معمولاً خیلی مشکل‌ساز نیست، اما یک هجوم بزرگ می‌تواند منجر به آسیب شدید برگ، از دست دادن آب و در نتیجه پژمردگی شود.
اگر گیاه شما به دلیل آفات پژمرده می‌شود، پس باید آفات را به راحتی روی گیاه ببینید. کنه‌های عنکبوتی بسیار ریز هستند، پس حتما به دقت نگاه کنید. در صورت مشاهدۀ هر حشره‌ای، این مقاله را برای شناسایی و درمان گیاه بخوانید.
عادت کنید گیاهان خود را به طور منظم (حداقل ماهانه) از نظر علائم اولیه آفات گیاهی چک کنید. اگر آفات را قبل از آلوده کردن کل گیاه درمان کنید، ریشه‌کن کردن آنها بسیار آسان‌تر است.
بیماری
بیماری‌ها از دو طریق باعث پژمردگی می‌شوند. اولاً، ممکن است بر سلامت و عملکرد ریشه تأثیر بگذارند. ثانیاً، آنها می‌توانند جریان آب و مواد مغذی را در آوند چوبی گیاه قطع کنند و در نتیجه گیاه تورژسانس خود را از دست داده و پژمرده می‌شود.
گیاهان آپارتمانی خود را به دقت از نظر علائم بیماری بررسی کنید و در صورت مشاهدۀ مشکل فوراً اقدام کنید. همچنین به یاد داشته باشید که هر گیاهی را که فکر می‌کنید ممکن است بیمار باشد قرنطینه کنید تا بیماری به کل مجموعۀ گیاهان آپارتمانی شما سرایت نکند.
اخیراً، پژمردگی بگونیا رکس را در اثر حملۀ قارچ فیوزاریم تجربه کردم که اهمیت اقدام فوری را نشان داد. گیاه من کاملاً سالم بود، اما 24 ساعت بعد 90 درصد برگ‌ها پژمرده و سیاه شدند.
در این شرایط، چاره این است که همۀ برگ‌های آسیب‌دیده را یکباره هرس کنید، کل گیاه را به محلول ضد قارچ آغشته کنید، گیاه را قرنطینه کرده و قبل از آبیاری مجدد اجازه دهید خاک کاملاً خشک شود.
به طرز شگف‌انگیزی، بگونیای من توانست زنده بماند، اگرچه در گذشته چندان خوش‌شانس نبودم چون با این مشکلات آشنایی نداشتم. امیدوارم بتوانید هر بیماری را زود تشخیص داده و گیاهان خود را نجات دهید.
در بسیاری موارد، بیماری ناشی از رطوبت بیش از حد است که دلیلش جریان هوا و زهکشی ناکافی خاک است. مراقب باشید و از آبیاری بیش از حد خودداری کنید، گیاهان آپارتمانی خود را در خاکی با زهکشی مطلوب و در گلدان‌هایی که بزرگ‌تر از نیاز گیاه نباشد، بکارید و از تهویه مناسب اطمینان حاصل کنید. با این نکات، امیدواریم که بیماری‌ها یکی از دلایل رایج پژمرده شدن گیاهان آپارتمانی شما نباشند.
رطوبت کم
بسیاری از گیاهان آپارتمانی به رطوبت کمی بالاتر از حد معمول در خانه‌های ما نیاز دارند. اکثر گیاهان آپارتمانی می‌توانند به خوبی با آن کنار بیایند، اگرچه رطوبت کم ممکن است سبب شود ظاهرشان در بهترین حالت ممکن نباشد.
برخی از گیاهان آپارتمانی مانند کالاتیا، سرخس و برخی از ارکیده‌ها وجود دارند که واقعاً رطوبت بالا را ترجیح می‌دهند و اگر سطح رطوبت در خانه شما کمتر از حد مطلوب باشد، شما را آگاه می‌کنند.
رطوبت کم در آب‌وهوای خشک، مثلاً در زمستان که گرمایش مرکزی هوا را خشک می‌کند یا در اتاق‌هایی که نور مستقیم خورشید را دریافت می‌کنند، بیشتر دیده می‌شود. گیاهان حساس اغلب در این شرایط پژمرده می‌شوند، به خصوص اگر با آبیاری کم همراه شود.
برای رشد گیاهان با نیاز به رطوبت بالا در داخل خانه، سعی کنید اقدامات لازم را انجام دهید تا مطمئن شوید که رطوبت مورد نیاز آنها را برآورده می‌کنید. رطوبت بیش از 50 درصد معمولاً برای گیاهان حساس مناطق استوایی کافی است، اگرچه آنهایی که ذکر شد بهترین عملکرد را در رطوبت بیش از 60 درصد دارند.
گیاهان خود را با هم گروه‌بندی کرده و از یک سینی رطوبتی استفاده کنید، آنها را در حمام یا آشپزخانه قرار دهید یا از دستگاه بخور استفاده کنید تا مطمئن شوید رطوبت کافی را برای جلوگیری از پژمردگی دارند.
مشکلات کود
مشکلات کود نیز یکی از دلایل بالقوه پژمرده شدن گیاهان آپارتمانی است. کوددهی کم را فراموش کنید چون بعید است مشکلی ایجاد کند. کوددهی بیش از حد مشکل مهم‌تری است. بسیار وسوسه‌انگیز است که به گیاهان آپارتمانی خود کمی بیشتر کود اضافه کنید به این امید که بزرگ‌تر و زیباتر از همیشه رشد کنند.
اما این طور نمی‌شود! شما فقط باید به گیاهان آپارتمانی خود کود کافی بدهید تا از کمبود مواد مغذی جلوگیری کنید و مطمئن شوید که آنها به اندازه کافی برای نیازهای رشد خود دارند. کود بیش از حد می‌تواند باعث برور علائم مسمومیت و حتی آسیب شیمیایی ریشه‌های گیاه شود.
این مکانیسمی است که باعث پژمردگی می‌شود: با ریشه‌های آسیب‌دیده و ناکارآمد، گیاه قادر به جذب آب کافی برای نیاز خود نخواهد بود و در نتیجه پژمرده می‌شود.
راه‌حل این است که خاک را با مقدار زیادی آب بشویید. با این کار کود اضافی از خاک خارج می‌شود و گیاه می‌تواند روند بهبودی را آغاز کند. من معمولاً توصیه می‌کنم از نصف غلظت کود توصیه‌شده در مورد بیشتر کودهای همه‌منظوره استفاده کنید.
با پژمردگی گیاهان آپارتمانی خداحافظی کنید
امیدواریم این مطلب توصیه‌های مفیدی برای دفعه بعد که گیاه آپارتمانی پژمرده را می‌بینید به شما داده باشد. مراقبت از گیاهان آپارتمانی در واقع شامل همه چیز دربارۀ نگهداری و شرایط رشد گیاه است. چه همه چیز برای گیاهان آپارتمانی شما خوب پیش رود و چه اینکه با مشکلاتی روبه‌رو شوید، دائماً مهارت‌های باغبانی داخل خانه را یاد بگیرید و آنها را ارتقاء دهید.
