هدایت الکتریکی خاک EC چیست؟
کشاورزان با استفاده از معیارهای متنوع به تحلیل اتفاقاتی که در خاک می‌افتد، می‌پردازند.
در مجموع، این معیارها میزان سلامت خاک را بیان می‌کنند. سلامت خاک در حالت کلی
سه ویژگی مهم آن است: طول عمر، حاصل‌خیزی و ساختار. برای داشتن خاکی که تمام
ویژگی‌های مطلوب را دارد و گیاه به‌راحتی در آن رشد کند، این سه بخش مهم باید در حالت
بهینه باشند. برای فهم هر بخش، معیار ویژه‌ای وجود دارد؛ براساس سطح ویژگی که برای
خاک تعریف می‌شود، کشاورز تفاوت خاک خود را با حالت معیار درک می‌کند. یکی از
ویژگی‌های مفیدی که بیانگر میزان حاصل‌خیزی خاک است هدایت الکتریکی EC است.
در خاک، هدایت الکتریکی EC توانایی خاک را برای هدایت جریان الکتریکی نشان می‌دهد.
مهم‌ترین اثری که هدایت الکتریکی EC روی حاصل‌خیزی دارد آن است که هدایت الکتریک
شاخصی از میزان دسترسی به مواد مغذی در خاک است. هرچقدر که EC بالاتر باشد، ذرات با
بار منفی در خاک بیشتر است (ذرات ارگانیک و رسی)، بنابراین کاتیون‌ها نیز در خاک بیشتر
می‌شوند (که دارای بار مثبت هستند). سدیم (+Na)، آمونیوم (+4 NH)، پتاسیم (+K)،
کلسیم (+2 Ca)، منیزیم (+2 Mg)، هیدروژن (+H)، آهن (+2 Fe)، آلومینیوم (+3 Al)،
مس (+2 Cu)، روی (+2 Zn) و منگنز (+2 Mn) مثال‌هایی از کاتیون‌های مفید برای گیاهان
هستند. مشابه با بسیاری از ویژگی‌های دیگر، هدایت الکتریکی خاک نیز نباید خیلی بالا برود،
زیرا در این حالت ممکن است بسیاری از این عناصر مغذی به سلامت خاک آسیب وارد کنند.
محدوده‌ی بهینه هدایت الکتریکی خاک بین ۱۱۰ تا ۵۷۰ میلی‌زیمنس بر متر (mS/m) است.
سطوح پایین هدایت الکتریکی نشانه کمبود مواد مغذی است، از سوی دیگر، سطوح بالای آن
نیز بیانگر وجود عناصر بسیار در خاک است. در خاک‌های شنی که مواد ارگانیک کمی دارند،
میزان هدایت الکتریکی اغلب کم است، در نقطه مقابل، در خاک‌هایی که محتوای رسی زیادی
دارند میزان هدایت الکتریکی بالا می‌رود.
قبلاً اشاره کردیم، EC خاک تحت تأثیر ویژگی‌های متعددی از خاک است. برای اینکه EC بتواند
شاخص مناسبی از سلامت خاک باشد و کشاورز براساس آن به مدیریت اراضی خود بپردازد، باید
اثر متقابل هدایت الکتریکی و سایر خصوصیات خاک را بررسی نمود. بافت، شوری و رطوبت خاک
از جمله خصوصیاتی هستند که بر روی سطح EC اثر می‌گذارند. این موارد در ادامه تشریح شده‌است.
بافت خاک
بافت خاک با هیچ نوع اقدامی تغییر نخواهد کرد، اما باز هم مطالعه اثر آن بر روی EC ضروری به‌نظر
می‌رسد. هدایت الکتریکی شن کم (۱ تا ۱۰ mS/m)، سیلت متوسط (۸ تا ۸۰ mS/m) و رس بالاست
(۲۰ تا ۸۰۰ mS/m). در نتیجه خاک‌های شنی ظرفیت کمی برای حفظ و نگهداری از کاتیون‌ها دارند و
به‌سادگی، نسبت به سیلت و رس، مواد مغذی خود را از دست می‌دهند. خاک‌های سیلتی و رسی
توانایی بالاتری برای نگهداشت کاتیون‌ها دارند و مواد مغذی کمتری از دست می‌دهند. با توجه به این
موضوع، متناسب با بافت خاک، آنچه که باید به آن توجه کرد این است که برای خاک‌هایی که هدایت
الکتریکی بالاتری دارند و در نتیجه اثر آب‌شویی در آنها کمتر است، باید از کود کمتری نیز استفاده شود.
در خاک‌های شنی، با بهبود سطح مواد ارگانیک خاک، توانایی نگهداشت کاتیون‌های آن بیشتر می‌شود،
در نتیجه میزان هدایت الکتریکی نیز بالاتر می‌رود. نکته جالب توجهی که وجود دارد آن است که براساس
محدوده‌هایی که برای EC در بالا اشاره شد، چنانچه بافت یک خاک مشخص نباشد، به‌کمک هدایت
الکتریکی می‌توان بافت خاک را حدس زد.
شوری خاک
EC خاک اغلب به‌عنوان معیاری از شوری خاک نیز لحاظ می‌شود. شوری شاخصی از میزان نمک‌های موجود
در خاک است. قاعده کلی شوری این‌گونه است که مقادیر بسیار زیاد EC (بالاتر از ۱۶۰۰ mS/m) نشان‌دهند
ه شوری بالای خاک است. از سوی دیگر، چنانچه این مقدار کم باشد (۰ تا ۲۰۰ mS/m) بیانگر خاک بدون
شوری است. کاتیونی که نقش زیادی در تولید شوری دارد سدیم است، به‌خصوص اگر مقدار این عنصر
بیش از ۱۰۰ mg/kg در خاک باشد. با اضافه‌کردن گوگرد یا گچ به خاک، سدیم از خاک شسشته می‌شود،
بنابراین سطح هدایت الکتریکی EC خاک پایین می‌آید.
رطوبت خاک
زمان اندازه‌گیری هدایت الکتریکی در خاک بسیار مهم است، هرچقدر رطوبت خاک بیشتر باشد
میزان EC بالاتری بدست می‌آید. علت آن است که با افزایش رطوبت خاک میزان کاتیون‌ها نیز
بیشتر می‌شوند. اساساً آب رسانای خوب جریان الکتریکی است، بنابراین هرچقدر آب بیشتری در
خاک باشد، قدرت هدایت جریان الکتریکی خاک بالاتر می‌رود.
نتیجه‌گیری
هدایت الکتریکی خاک، مشابه با pH، شاخص کلی مفیدی در بیان حاصل‌خیزی خاک است.
این معیار بیانگر ظرفیت نگهداری مواد مغذی در خاک است. همچنین به‌کمک این شاخص،
بافت خاک و مازاد عناصر مغذی خاک نیز تعیین می‌شوند (برای مثال، اگر سدیم خاک زیاد باشد
منجر به شوری آن می‌شود). مدیریت صحیح حاصل‌خیزی خاک شامل نگهداری هدایت الکتریکی
در محدوده بهینه است. دونکته مهمی که اهمیت ویژه‌ای دارند آن است که در خاک‌هایی که EC
کمی دارند، کمبود عناصر ایجاد شده‌است و در خاک‌هایی با EC بالا، عناصر مغذی فراوانی وجود دارند.
راه‌کار ما برای کنترل EC خاک
EC خاک یا شوری خاک همان طور که در بالا گفته شد، یکی از بازرترین مشکلات کشاورزی می‌باشد
ما با استفاده از کودهای ارگانیک این مشکل را حل و کنترل می‌کنیم. اگر شما هم در مزرعه، باغ و یا
گلخانه خود در هر نوع کشتی با مشکل متعادل نبودن EC خاک مواجه هستید